In het voor-examenjaar beginnen de leerlingen aan het profielwerkstuk. Het profielwerkstuk is een groot werkstuk waarmee leerlingen kunnen laten zien dat ze een aantal belangrijke vaardigheden beheersen: informatievaardigheden, onderzoeks- en/of ontwerpvaardigheden, taalvaardigheden, communicatieve en presentatievaardigheden, vaardigheid in planning en vaardigheid in samenwerken en overleggen. Het werkstuk is onderdeel van het eindexamen.
Leerlingen op havo en vwo werken in tweetallen en moeten per persoon minimaal 80 klokuren aan het werkstuk besteden. Ze maken het profielwerkstuk in een levensechte context; net als bij de maatschappelijke stage en de beroepsstage moeten ze zelf op zoek naar een opdracht van een bedrijf of instelling. Soms zullen ze onderzoek moeten doen en daarvan een verslag schrijven, in andere gevallen kunnen ze de opdracht krijgen om een product te ontwikkelen en dit uit te werken. Mavoleerlingen werken ook in tweetallen. In tenminste 30 klokuren per persoon verdiepen zij zich in hun vervolgstudie. Hiervan maken ze een verslag dat ze presenteren aan hun medeleerlingen en ouders/verzorgers.
Doel van het profielwerkstuk is een goede voorbereiding op de vervolgopleiding, de ontwikkeling van de 21e-eeuwse vaardigheden en een betere aansluiting op de arbeidsmarkt.